U nda nga jeta nga jeta gjuhëtari Bahri Beci anëtar i Akademisë së Shkencave dhe anëtar i jashtëm i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës
Kryesia e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë njofton me hidhërim të thellë bashkësinë e shkencëtarëve albanologë, shqiptarë e të huaj; miqtë dhe kolegët e tij të shumtë brenda e jashtë vendit, për ndarjen nga jeta të akademikut Bahri Becit, personalitet me veprimtari të shumanshme në disa fusha të gjuhësisë shqiptare, historike e bashkëkohore, për më shumë se gjashtë dekada; autor i dhjetëra veprave monografike-studimore në fushën e dialektologjisë, të fonetikës, të gramatikës, të rrugës së formimit të shqipes së njësuar, të historisë së gjuhës shqipe dhe të statusit të saj në lidhjen gjuhësore ballkanike. Akademia e Shkencave u shpreh ngushëllimet e saj të thella familjes e të afërmve, anëtarëve të Asamblesë – familjes shkencore të tij – bashkëpunëtorëve të shumtë, studiuesve dhe studentëve.
Bahri Beci është anëtar i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë (2008) dhe anëtar i jashtëm i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, përfaqësues i shkencës gjuhësore vendëse në redaksinë e përgjithshme të “Atlas Linguorum Europae” (ALE) dhe në disa organizma të tjerë shkencorë. Kërkues shkencor që nga viti 1958 në Institutin e Gjuhësisë dhe Letërsisë, menjëherë pas përfundimit të studimeve universitare; mbrojti doktoratën e parë në Paris me temën “Le système vocalique et consonantique du parler de la ville du Shkodra” / “Sistemi zanor dhe bashkëtingëllor i së folmes së qytetit të Shkodrës”; përfundoi disertacionin e shkallës së parë me studimin ”Të folmet e gegërishtes qendrore” dhe disertacionin e dytë të doktoratës me studimin “Të folmet veriperëndimore të shqipes dhe sistemi fonetik i të folmes së Shkodrës”. Drejtoi në pozicione të ndryshme institucionin ku u punësua, duke filluar nga detyra e sekretarit shkencor deri tek detyra e drejtorit. Veprimtaria e tij universitare shtrihet në disa vende, duke përfshirë Institutin e Gjuhëve dhe Qytetërimeve Orientale në Paris INALCO.
Fusha kryesore e veprimtarisë shkencore-kërkimore të Bahri Becit ka qenë historia e dialekteve dhe nëndialekteve të shqipes; proceset e konvergjencës historike midis tyre; kushtet dhe ndikimet e krijimit të dallimeve mes toskërishtes e gegërishtes; periodizimi i zhvillimeve dialektore në gjuhën shqipe: “Dialektet e shqipes dhe historia e formimit të tyre” (Tiranë 2002); “Struktura dialektore e shqipes” (Tiranë 2016); “Historia e formimit të strukturës dialektore të shqipes” (Tiranë 2019).
Brenda kësaj problematike vend qendror zunë studimet dialektologjike për të folmet veriperëndimore dhe qendrore të shqipes (Shkodër, Dibër): “Të folmet veriperëndimore të gjuhës shqipe dhe sistemi fonetik i së folmes së Shkodrës” (Tiranë 1995); “Gegërishtja qendrore dhe grupimi i të folmeve të saj” (Tiranë 2007).
Pjesë e pandarë e kërkimeve të Bahri Becit në dialektologjinë historike dhe bashkëkohore janë kontributet e tij në drejtimin shkencor të veprës akademike “Atlasi dialektologjik i gjuhës shqipe” (Napoli 2007), pjesë e korpusit të trashëgimisë shpirtërore të popullit shqiptar dhe për plotësimin e të dhënave të dialekteve të shqipes në “Atlasin Gjuhësor Europian”.
Bahri Beci mori pjesë si delegat dhe nënshkrues i Rezolutës së Kongresit të Drejtshkrimit (1972) dhe është autor I dy studimeve monografike për proceset njësuese dhe rolin e faktorëve shkencorë e joshkencorë në formimin e shqipes letrare të sotme, “Historia e standardizimit të shqipes (Tiranë 2010) dhe “Probleme të politikës gjuhësore dhe të planifikimit gjuhësor në Shqipëri” (Pejë 2000).
Në kuadër të studimeve ballkanologjike të Bahri Becit, kushtuar pozicionit të shqipes në lidhjen gjuhësore ndërballkanike, të nxitura kryesisht prej kërkimeve krahasimtare në zhvillimin e dialekteve, veçohen veprat “L’union linguistique balkanique a la lumière des données de la langue albanaise” / “Lidhja gjuhësore ballkanike në dritë të të dhënave të gjuhës shqipe” (Tiranë 2020) dhe “Probleme të lidhjeve të shqipes me gjuhët e tjera ballkanike” (Pejë 2002).
Bahri Beci sintetizoi arritjet e punës së tij në vepra themelore me karakter normativ si “Gramatika e gjuhës shqipe, për mësuesit e gjuhës shqipe” (Tiranë 1997, Prishtinë 1998, Prishtinë 2002); “Gramatika e gjuhës shqipe për të gjithë” (Shkodër 2000, Prishtinë 2001, Shkup 2004, Tiranë 2004) dhe “Fonetika e gjuhës shqipe” (Prishtinë 2004; Tiranë 2004).
Vepra shkencore e Bahri Becit karakterizohet nga sinergjia e studiuesit në ekspeditë kërkimore dhe njëherësh në një proces formimi të thelluar bashkëkohor perëndimor. Kjo vepër, kjo trashëgimi, do të jetë gjithnjë një këshilltare e domosdoshme e brezave të rinj të studiuesve. Miqtë, kolegët, bashkëpunëtorët, studiuesit dhe studentët e tij të shumtë përulen me nderim para kësaj vepre. /Publikuar në faqen zyrtare të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë në Facebook/
