Mustafa Nano i ka kërkuar ndjesë publikisht studiuesit Moikom Zeqo.
Pas “deklaratës” së Nanos, se nëna e Skënderbeut ka qenë sllave (serbe), Zeqo, botoi një shkrim, ku i kundërvihej kësaj teze, çka, së bashku edhe me shumë reagime të tjera, mes të cilave edhe ato të avokatit Spartak Ngjelës, që shprehej se ai ishte i paguar nga islamikët apo Artan Shkrelit që thoshte se bëhet fjalë për një “tezë sllave”, e irritoi publicistin.
I ftuar në studion e Turian Hyskës në “Vizion Plus”, Nano do t’i merrte me radhë të gjithë “sulmuesit” e tij, duke u vënë nga një “epitet”. Spartak Ngjelën e konsideroi “idot”, Shkrelin, “racist”, ndërsa reagimin e Moikom Zeqos, e krahasoi me atë të një të sëmuri psikik.
Pas kësaj deklarate, reagoi sërish studiuesi, por padyshim, me tonalitete më të zbutura. Pasi kanë kaluar disa ditë, duket se Mustafa Nano është penduar për reagimin e tij kundrejt Moikom Zeqos.
Ai i ka kërkuar atij ndjesë publike, në programin e Enkel Demit, “Fol me mua, fol me ata”, ku ishte i ftuar për të folur për librin e tij më të fundit, “Sandwich; A është mirë me qenë shqiptar”.
“Ishte një reagim i shpërpjestimuar nga ana ime. Ishte një reagim në të nxehtë. Moikom Zeqo nuk i ka hak ato fjalë”, tha Nano, duke vlerësuar studiuesin. Por, fakti se ai kërkon ndjesë, nuk do të thotë se ai po ashtu pajtohet me shkrimin e Zeqos. “Kjo nuk ndryshon asgjë në pjesën tjetër. Unë nuk mund të pajtohem me shkrimin e tij, më saktë me frymën e atij shkrimi, apo me rolin prej gardiani të nderit nacional që ai i dha vetes kur zuri të thoshte ‘mjaft, mjaft, mjaft me Skënderbeun’. Por përsëris, kjo nuk e justifikon qëndrimin tim ndaj tij. Shfrytëzoj rastin për t’i kërkuar ndjesë. Jo vetëm atij, por edhe publikut”.
Në programin e Enkel Demit, Nano “la pas Skënderbeun” dhe u ndal në një tjetër çështje, ende të pazbardhur në historinë e shqiptarëve, atë të vijueshmërisë iliro-arbër. “Origjina ilire e shqiptarëve nuk është një gjë tërësisht e provuar”, tha Nano. Këtë temë ai e ka prekur edhe në librin e tij “Sandwich”. Ai ironizon me përpjekjet që janë bërë për t’i nxjerrë shqiptarët, madje si pasardhës të pellazgëve.
NGA LIBRI
“Dalldia shqiptare prej origjinës pellazge vijoi gjatë. Një numër intelektualësh iu vunë punës për të gjetur toponime e antroponime greke që e kishin burimin te pellazgjishtja, për të cilën nuk është se dinin ndonjë gjë. Por ani, njihnin gjuhën që rridhte prej saj, shqipen.
Një përmbledhje e gjurmimeve etimologjike në gjuhën shqipe që kinse të çojnë tek origjina pellazge a ilire e saj është bërë në një numër të veçantë të revistës “Leka” me titullin “Të drejtat e Shqipnisë ethnike”, vëllimi I, me nëntitullin “Tagret e Shqipnisë për pamvarsi politike”. Ky numër i veçantë është i vitit 1944, dhe është i përgatitur në përgjigje të ftesës që Instituti i Studimeve Shqiptare u bënte intelektualëve shqiptarë “t’epshin ndihmesën e tyre në mbledhje të dokumentavet qi dëshmojnë të drejtat e Kombit t’onë për pamvarsinë kombtare”.
Ishte momenti kur, me ç’duket, intelektualët e shkencëtarët shqiptarë u vunë në lëvizje për të bërë gati kredencialet akademike, me të cilin ata mendonin të kërkonin e përligjnin një trajtim special të Shqipërisë në rast se Lufta II do të përfundonte, larg qoftë, me fitoren e nazizmit. Dhe në kapitullin e parë, duke folur për “xanafilljen e shqiptarve”, bëjnë një listë të fjalëve të rëndësishme të kulturës e të mitologjisë së Greqisë antike që shpjegohen me fjalë të shqipes moderne:
“Kështu, thotë H. Kiepert, Zeus rrjedh nga me nxe, pse Zoti nxen e ngjall gjithçka; Aspetos, emër nën të cilin ishte nderue Akili n’Epir, rrjedh nga a(i) shpejtë; Theti, hyjneshë e detit dhe e ama e Akilit, rrjedh nga deti; Rhea, e bija e Tokës dhe e ama e Zeusit, rrjedh nga emri a nga adjektivi e re, e reja; Afrodite, hyjnesha e dashunisë, nga afron dita, pse planeti që i asht kushtue dhe e përfytyron shkëlqen në nji mënyrë të posaçme ne e nade;
Penelope, e shoqja e Yliksit, rrjedh nga pen lypë, pse për t’u bishtnuem dëshireve të lakmuesvet të saj e për t’i ndejë besnike të shoqit, u thonte atyne se do t’u plotsonte dëshiret porsa t’mbaronte pëlhurën qi ishte tue bamun: veçse nuk e mbaronte kurr pse natën prishte çka kishte bamun ditën; mbas A. Gjikës, Athena, hyjnesha e dijes qi duel e armatosun nga koka e Zeusit, rrjedh nga e thënë ase nga thane-ja = fjalë mendore; Kora, hyjnesha e korrës, rrjedh nga korrë-a, e Poseidhoni, i biri i Saturnit e hyu i detit, rrjedh nga pas (përtej) dhenash;
Poseidhoni quhet edhe Neptuni, emën qi, sipas Atë Gjeçovit, rrjedh nga nep të tundun; kështu edhe Saturni mund të quhet Kroni, që don me thanë i kunoruem: në nderë të tij shqiptarët ngrehën nji kështjell në maje të Gurit të Kuq, afër Finikut, ku ishte dhe qyteti i Kronit, sot fshati i Krongjit në rrethinë të Delvinës”. Mirëpo, merret vesh, një matching game i tillë nuk përbën provë për asgjë. E shumta, mund të jetë një gjë argëtuese”.