Qeverisja e Shqipërisë prej komunistëve dhe pasoja e saj, i kanë shkaktuar Shqipërisë eksodet më të mëdha në historinë e vendit. Këto eksode filluan në fundin e vitit 1944 dhe vazhduan në formë të dukshme apo të padukshme në vitet e tjera. Shkak bazë ka qenë pèrsekútimi politik dhe fukarallëku që sjellin regjimet komuniste (bashkë me pasojat dhjetravjeçare të tyre).
Sot, në përkujtim të eksodit të 2 korrikut 1990 (u larguan më 13 korrik 1990), ngjarjes që túrpëroi regjimin krìmínal komunist në sytë e gjithë botës, po bëjmë të ditura disa informacione. Evidentimi i shqiptarëve të larguar me ambasadat ka qenë në fillim shumë i vështirë për vetë regjimin komunist.
Informacioni u sigurua me vonesë, vetëm pasi u nxorrën pasaportat e atyre që u larguan. Kjo tregonte ndër të tjera punën e dobët të organeve të Sigurimit të Shtetit (fakt që e përmend edhe Ramiz Alia në një mbledhje të atyre ditëve). Në fillim, në regjistrin përkatës u shënuan 4.691 persona të larguar. Më pas kjo shifër shkoi në 4.764 dhe në fund në 4.785 persona. Raporti më i saktë gjendet në informacionin që Ministria e Punëve të Brendshme i dërgon Byrosë Politike të KQ të PPSH-së më 20.11.1990, tek i cili mbështeten të dhënat e mëposhtme.
Origjina e shqiptarëve të larguar më 13 korrik 1990, sipas rretheve:
Tirana, 3.905 persona; Berati, 16; Durrësi, 455; Elbasani, 43; Erseka, 3; Fieri, 40; Gjirokastra, 6; Korça, 16; Kruja, 49; Kukësi, 7; Peshkopia, 14; Përmeti, 2; Pogradeci, 2; Saranda, 5; Skrapari, 2; Shkodra, 139; Tepelena, 2; Tropoja, 3; Vlora, 27
Sipas ambasadave të shteteve:
RFGJ: 3.172; Itali: 809; Francë: 547; Greqi: 29; Turqi: 73; Hungari: 40; Çekosllovaki: 51; Jugosllavi: 6; Egjipt: 6; Bullgari: 5; Poloni: 52
Gjendja shoqërore e 4.785 shqiptarëve të futur në ambasada (4.477 nga qyteti dhe 308 nga fshati):
-1.509 të rinj, nxënës të shkollave 8-vjeçare e të mesme; -59 studentë; -123 me arsim të lartë; -2013 me arsim të mesëm; -1974 me arsim 8 vjeçar (përfshi fëmijët); -230 nëpunës: -2296 punëtorë
Të dhëna të tjera: -749 të papunë; -695 të dënuar (419 një herë; 128 nga dy herë dhe 148 tri herë); -855 persona në evidencat e Sigurimit (d.m.th. si kontingjente, përpunim aktiv 2A, kontroll operativ 2B, etj). Bashkëlidhur fleta e aplikimit për pasaportë e z.Gëzim Peshkëpia (ish i dënuar politik) në ambasadën Gjermane, ditët e korrikut 1990. /Nga Kastriot DERVISHI/
